Waarom / doel van de activiteit

Maak een wandeling door de natuur om materialen tegen te komen die je kunnen helpen met het maken van vuur.

Beschrijving van de activiteit

Iedereen kan wel een vuurtje maken met materialen die je in een winkel kan kopen, zoals met een aansteker of aanmaakblokjes. Maar wist je dat je ook een vuur kan starten met materialen die je gewoon in de natuur kan vinden? Doordat de natuur zo divers is, moet je wel weten wat daarvoor geschikt is en hoe dat er dan uit ziet. Tijdens deze activiteit leren we de firestarter-schatten van de natuur herkennen en hoe deze gebruikt kunnen worden.

Begin met uit te leggen wat vuur ook alweer is, en geef een introductie over welke materialen er in de natuur te vinden zijn. Om vuur te maken heb je drie belangrijke dingen nodig die ook wel worden aangeduid als de ”branddriehoek”, namelijk: een brandbare stof of brandstof, zuurstof, en verhitting van de brandbare stof tot de ontbrandingstemperatuur. Zonder deze drie factoren kun je geen vuur maken. Vuur maken draait om het tot stand brengen en in stand houden van de branddriehoek.

Geef iedereen of ieder groepje een firestarter natuur bingokaart. Trek met de bingokaarten de Nederlandse bossen in. Doordat iedere bingokaart net iets andere materialen bevat kan je gewoon samenlopen en het spannend houden wie er wint. Iedere keer dat je iets van de bingokaart tegenkomt, mag je dat materiaal afstrepen. Bedenk steeds of het mogelijk is om iets van dat voorwerp mee terug te nemen zonder de natuur te veel te verstoren of beschadigen. Wie heeft op de bingokaart als eerste een rij vol, twee rijen vol, of een volle kaart?

Eenmaal terug op het clubhuis kan je afhankelijk van de tijd en de mogelijkheden een vervolgactiviteit beginnen waarbij je de materialen bewerkt of daadwerkelijk een vuurtje gaat beginnen. Kom er achter dat deze materialen veel langer meegaan, en in sommige gevallen zelfs ook blijven werken als het nat is!

Firestart materialen

• Vuursteen
  • Hitte maken
  • Gaat langer mee dan andere materialen, en blijft werken als het nat is.
• Vuurbord
  • Plank zacht en droog hout voor handboor om hitte met wrijving te maken.
  • Naaldhout of hout van loofbomen zoals linde, populier en wilg.
• Spoelstok
  • Een dunne stok van ongeveer 60 cm lengte en 1,5 cm in doorsnede voor handboor.
• Komvormig steen of hout
  • Te gebruiken voor een handboog.
• Berkenbast
  • Zorg dat de holle kant van de bast naar boven ligt, waarbij de dunste vliesjes voor de firesteel bereikbaar worden.
• Droge bladeren
  • Uitgedroogd, in de herfst alleen de toplaag van de bodem, dit zijn namelijk de enige droge bladeren.
  • Het is de bedoeling om nog levende bladeren te plukken. Zo beschadig je de natuurlijk en bovendien zijn levende bladeren niet droog genoeg.
• Boomhars
  • Wordt ook wel fatwood genoemd.
  • Prik wat puisten door van een naaldboom en verzamel het hars dat daar uitkomt op een takje of een stuk bast.
• Droog gras
  • Op plekken waar het gras de kans heeft gehad lang te worden.
• Grote lisdodde (grote bruine sigaar)
  • Grote plant van 2 meter hoog langs de oever.
• Tonderzwam
  • In de volksmond ook tondelzwam of tonder-gaatjeszwam genoemd.
  • Groeit op zwakke of dode bomen (berk 66%, beuk 24%, populier 4%, eik 3%).
• Houtsnippers
• Droog mos
• Uitgebloeide distel
• Paardenbloem pluisjes
• Donsveren
• Verpulverde dennenappels
• Gedroogde uitwerpselen.

Niet te vinden materialen

• Een vuurslag (ook een vuurijzer) genoemd kan je niet in de natuur vinden en zal je dus op een andere manier moeten verzamelen als je hiermee aan de slag wil.

Benodigd materiaal

• Bingokaarten in verschillende versies (A t/m D) zodat je met meerdere groepjes samen kan lopen
• Pennen
• Rugtas en zakjes om eventueel gevonden materialen terug te nemen
• Wandelschoenen of ander schoeisel waarop je lang lekker loopt
• Bescherming tegen de elementen, zoals een pet en een regenjas.
• Zonnebrand en deet (denk ook aan een tekentang)
• Voldoende water en iets te snacken

Veiligheid

• Neem bescherming tegen de elementen en teken mee. Denk dus aan het laten dragen van bijvoorbeeld een regenjas of een pet en het gebruiken van deet, en controleer achteraf op teken.
• Neem voldoende water en iets te snacken mee.

Tips

• Als je je eigen bingokaart gaat maken, kan je in het midden van de bingokaart een relatief makkelijk voorwerp plaatsen zodat iedereen snel kans heeft op een diagonale volle rij. Dit kan helpen om het spannend te houden en de deelnemers extra te motiveren.
• Kies een stuk natuur uit waarbij de kans op het vinden van de materialen het grootst is. Maak ter voorbereiding van tevoren alvast een wandeling zodat je kan polsen welke materialen waar gevonden kunnen worden en pas de route daar op aan. Zo vergroot je de kans op een volle bingokaart.
• Wanneer je ook gelijk de tijd neemt om een paar materialen mee te nemen, kunnen die alvast drogen. Zo weet je zeker dat je dezelfde dag gemakkelijk met het maken van vuur aan de slag kan gaan, en een regenbui dit minder snel kan bederven.
• Laat de natuur heel en verstoor deze niet.
• De bingokaarten zijn ook tijdens een normale wandeltocht met routetechnieken te gebruiken. Geef de bingokaart dan als extra doe-opdracht mee. Laat ze foto’s maken als bewijs van de gevonden materialen, zodat je lichtgewicht kan blijven wandelen.
• Kijk voor meer informatie over welke natuurlijke materialen te gebruiken zijn op internet, zoals bijvoorbeeld: https://bushcraftexperience.weebly.com/vuur-maken.html