Waarom / doel van de activiteit
Maak zelf een kompas en kom er achter hoe deze werkt.
Beschrijving van de activiteit
Veel trekvogels en trekvlinders vliegen in het najaar feilloos naar het zuiden en in het voorjaar weer terug naar het noorden. Volgens wetenschappers komt dat bij vogels door het eiwit MagR in hun kopje, dat zich bindt aan ijzer en dat reageert op het magnetisch veld van de aarde. Ze hebben letterlijk een ingebouwd kompas.
Een kompas maakt gebruik van het magnetisch veld van de aarde. De aarde draait, waardoor het mengsel van vloeibaar ijzer en nikkel in de buitenkern van de aarde om de vaste kern van de aarde heen draait. Dit wekt elektriciteit op wat het magnetisch veld veroorzaakt. Een kompasnaald wijst altijd naar de noordpool (het noorden).
Op de windroos op een kompas lees je de windrichtingen af: Noord (N), Zuid (Z), Oost (O) en West (W) met daartussen Noordoost (NO), Zuidoost (ZO), Zuidwest (ZW) en Noordwest (NW).
Maak zelf een kompas
Neem een leeg potje of klein bakje en doe er een laagje water in. Neem een blad of snij een schijfje van een ronde kurk. Neem een dikke naald en wrijf met een magneet ongeveer 30 x over de naald, steeds één kant op, in dezelfde richting.
Prik de naald vlak bij de steel en in het uiteinde door het blad of plak de naald met een plakbandje op de kurk vast en laat het blad of de kurk met de naald aan de bovenkant op het midden in het water drijven. De naald zal het noorden aanwijzen. Dit kun je controleren met een echt kompas (of een kompas op een smartphone). Teken een windroos op het deksel van het jampotje, kijk in welke richting de naald wijst en draai het deksel zo dat de N ook naar het noorden wijst.
Kun je bepalen uit welke hoek de wind waait? In welke windrichting ligt je huis, de supermarkt en je school? In welke windrichting komt de zon op en waar gaat hij onder?
Thema verhaal welpen
Shati wil met Riki Tiki Tavi een wandeling maken naar de Guha-grotten. Baloe heeft uitgelegd dat ze vanuit Haveli hiervoor een half uurtje naar het oosten moeten lopen. Om te zorgen dat ze goed lopen besluiten ze samen een kompas te maken en Rikki Tiki Tavi weet gelukkis hoe dat moet.
Benodigd materiaal
- leeg jampotje of schaaltje,
- water,
- kurk of blad,
- naald,
- magneet,
- plakband,
- stift