Waarom / doel van de activiteit
Roverscouts zelf een t-shirt laten versieren met hun eigen tekening of tekst door middel van de zeefdruk techniek.
Beschrijving van de activiteit
Tekening/teksten maken en deze op een t shirt drukken met een zeefdrukraam en textielverf.
Stap 1: Laat de rovers een tekening maken op karton of stencilpapier, of kies een kant en klaar sjabloon uit de winkel of op internet. Je kunt ze ook een tekening laten maken op de computer en deze uitprinten op stickerpapier. Kleur de tekening niet in. Let erop dat de tekening op het t-shirt past - als de tekening te groot is voor het t-shirt, moet je hem kleiner maken. In plaats van een tekening, kun je ook een leuke tekst schrijven met dikke letters. Houd een buitenrand vrij van 1,5 cm.
Stap 2: Snijd de tekening/de tekst uit met een stanleymes. Laat het omliggende karton/papier heel. Zorg ervoor dat dit karton/papier niet scheurt, anders moet je opnieuw beginnen. Het uitsnijden kan op een snijplank.
Stap 3: Om te voorkomen dat de verf doordrukt op achterkant van het t-shirt, schuif een stuk karton in het t-shirt.
Stap 4: Plaats het papier/karton onder het zeefdrukraam en tape het vast. Tape het papier niet vast aan het gaas, maar aan de randen van het raam. Anders kan het papier verschuiven wanneer je met de rakel over het gaas gaat. Als er ruimte is tussen de randen van het papier en de randen van het zeefdrukraam (het papier/karton is dan kleiner dan de zeef), plak dan afplakband aan de onderkant van het zeefdrukraam om deze ruimte te bedekken. Je wilt natuurlijk niet dat er verf lekt op plekken waar het niet zou moeten lekken.
Stap 5: Plaats het zeefdrukraam op het de voorkant van het t-shirt, op de plek waar je de tekening/tekst wilt hebben. De tekening ligt nu dus direct bovenop het t-shirt en het zeefdrukraam bovenop de tekening.
Stap 6: Lepel wat verf op de boven- of onderkant van het zeefdrukraam (het gedeelte dat het verst van je weg is). Maak met de lepel een dikke streep van de verf. De streep moet wat langer zijn dan de breedte van de tekening/het figuur dat je gaat bedrukken. Probeer te bedenken hoeveel verf je moet gebruiken: de hoeveelheid moet voldoende zijn om het hele figuur te kunnen bedrukken. Gebruik niet te veel verf, zorg er gewoon voor dat het hele figuur is gedekt.
Stap 7: Gebruik de rakel om de verf over het papier/karton te schuiven, zodat de verf door het gaas op het t-shirt wordt gedrukt.
- Plaats je rakel voorzichtig duwend op je t-shirt, niet te hard duwen bij het naar beneden halen van de rakel!
- Maak altijd verticale strepen, van de plek waar de streep verf ligt naar de andere kant. Als je ook horizontale streken zou maken, kan de verf zich ophopen waardoor het moeilijker droogt.
- Probeer de rakel in één keer naar beneden te halen - of dit in zo weinig mogelijk keer te doen. De verf is dan egaler over het figuur verspreid, zodat de druk er professioneler uitziet.
- Wanneer je beneden gekomen bent, lepel je de overtollige verf op de rakel. Deze verf kun je namelijk opnieuw gebruiken als je de rakel opnieuw naar beneden moet halen.
Stap 8: Haal alles voorzichtig van het materiaal af, zonder het verschuiven van het gaas/het raam/het sjabloon. Als er iets verschuift kan de verf namelijk uitgesmeerd worden.
Stap 9: Laat het t-shirt met de verf drogen. Hoe langer, hoe beter.
Stap 10: Leg een vel vetvrij papier of calqueerpapier op het ontwerp en strijk het. Zo kun je ook blijft je gedrukte figuur beter zitten, ook na het wassen van je t-shirt.
Benodigd materiaal
- Een wit t-shirt. Een andere kleur t-shirt mag ook, maar je moet de inkt-tekening straks natuurlijk wel goed kunnen zien. Als je witte verf gebruikt, kan een zwart t-shirt juist erg geschikt zijn.
- Karton/stencil papier en pennen/potloden/stiften om te tekenen. Sticker papier als je de tekening wilt printen. Probeer het formaat karton/papier te kiezen aan de hand van je zeefdrukraam. Wanneer het papier kleiner is dan het zeefdrukraam, blijft er ruimte over tussen de randen van het figuur en de randen van het zeefdrukraam. Eventueel
- Karton dat je in het t-shirt schuift om doordrukken te voorkomen.
- Een Stanleymes.
- Een snijplank (bv. uit de keuken, of speciaal om te knutselen)
- Tape
- Lepel
- Zeefdrukraam. Deze kun je kopen of zelf maken van hout/metaal en tule (i.e., een stof met heel veel kleine gaatjes)/gaas. Zeefdrukgaas is verkrijgbaar in verschillende dichtheden, gemeten in T-waardes. Hoe hoger de T-waarde, hoe kleiner de gaatjes van het gaas. Een fijne zeef (bv. 120T) zorgt ervoor dat er weinig verf door de zeef komt, een grove zeef (bv. 32T) zorgt ervoor dat er veel verf door de zeef komt. Voor het bedrukken van textiel gebruik je meestal gaas met een fijnheid van tussen de 54T en 80T.
- Textielverf. Laten we het hier eenvoudig houden - we gaan ervan uit dat dit de eerste keer zeefdrukken is voor de rovers - en slechts één kleur gebruiken. Scouting is goed voor de natuur, kies dus bij voorkeur eco-vriendelijke textielverf.
- Een rakel, bijvoorbeeld een stevig stuk karton dat kan buigen.
- Een vel vetvrij papier of calqueer papier
- Een strijkijzer en strijkplank
Veiligheid
- Zorg ervoor dat je jezelf niet snijdt met het Stanleymes.
- Draag een overall of schort: zorg ervoor dat de textielkleren niet op je eigen kleren komt. Omdat textiel gemaakt is om te hechten, kan het ook lang op je handen blijven zitten. Bovendien kan sommige textielverf stoffen bevatten die in je huid kan doordringen en slecht zijn voor je gezondheid. Draag daarom latex handschoenen als je met de textielverf begint te werken. Mocht het toch op je huid komen, was het dan weg met water of dep het af met een stuk keukenrol papier. Maak nooit je handen schoen met bleek of terpentine: hoewel dit de verf wel snel van je handen haalt, zijn deze stoffen slecht voor je gezondheid. Controleer van de voren of jouw textielverf schadelijke stoffen bevat die je huid, ogen en/of longen kan schaden.
Tips
- Maak het zeefdrukraam goed schoon met water en zeep als je klaar bent met zeefdrukken.
- Is dit de eerste keer dan je het zeefdrukproces toepast? Houd de tekening dan simpel, met grote figuren die makkelijk zijn uit te snijden. Teken de figuren ver genoeg uit elkaar zodat het karton/sticker papier niet scheurt als je aan het snijden bent.
- Bij het snijden kun je soms beter de tekening draaien in plaats van het mesje om te voorkomen dat het karton/sticker papier scheurt.
- Je kunt natuurlijk ook t-shirt bedrukken met inkt. Controleer dan of je misschien een andere zeefdrukraam met gaas van een andere dichtheid nodig hebt. Deze website* adviseert “voor de eerste afdrukken op textiel [met inkt] een [zeefdruk]raam met het gaastype 54T”.
- Als je niet wilt zeefdrukken, kun je natuurlijk ook een sjabloon uit snijden (zie stap 1 en 2) en met een tamponeer-kwast op het t-shirt verven. Gebruik dan nog steeds verticale strepen. Zie bv.: http://detweakfabriek.nl/diy-t-shirt-bedruk-je-eigen-t-shirt/
- Handige websites: