Beschrijving van de activiteit
Trommelmuziek en de tamtam associeer je vaak met Afrika. In Zuid-Afrika was het trommelspelen niet zo algemeen als bij voorbeeld in het westen van Afrika. Veel volkeren hadden zelfs niet eens trommels. De Zulu’s bijvoorbeeld hadden geen trommels, maar zongen vooral krijgsliederen, waarbij ze met hun wapens op de met beestenhuiden bespannen schilden sloegen en op de grond stampten. Hierover schrijft ook Lord Baden Powell als hij op zoek is naar het leger van Zuluhoofdman Dinizulu. Na de kolonisatie namen een aantal volken, die voor die tijd geen trommels kenden, de trommel van de Engelsen over. Tegenwoordig gebruiken ze in de muziek veel percussie. In de steden gebruiken Zulu- en Xhosa-arbeiders zelfs oliedrums om het ritme mee aan te geven. Ook tijdens een Afrikaanse opkomst kun je veel met percussie doen.
Voordat je kunt beginnen, heb je natuurlijk een djembé of tamtam nodig. Deze kun je heel goed zelf maken. In Afrika word de djembé gemaakt van hout (een uitgeholde boomstam) en bespannen met een geiten-, antilopen- of zebravel. Je kunt in Nederland allerlei goedkoop afvalmateriaal als bespanning gebruiken.
Het maken van een djembé
Eerst haal je de boven- en onderkant uit het blik. Gebruik een vijl om de scherpe randen weg te werken. Hierna knip je twee stukken uit de binnenband, groter dan de opening van het blik. Zie de tekening voor de vorm. Maak gaatjes in de randen van het rubber en leg het rubber over de openingen van het blik. Gebruik het koord om het rubber op te spannen. Zorg dat het goed strak zit, dan krijg je het mooiste geluid. Hierna kun je natuurlijk het blik beplakken of beschilderen.
Het gebruik van de djembé
Als je klaar bent, dan gaat het echte feest pas beginnen. Door verschillende maten trommels te maken en de vellen op een verschillende manier te bespannen krijg je, tijdens het trommelen allerlei verschillende geluiden. Je kunt de trommel natuurlijk met stokken bespelen, maar op een echte djembé sla je met je handen. Door je hand op verschillende manieren op het vel te plaatsen, krijg je verschillende soorten geluid. Daarnaast kun je natuurlijk de ritmes op heel veel verschillende manieren variëren.
Er zijn drie manieren om te slaan; met gesloten en gespannen vingers op de rand van de djembé: de toon, met ontspannen open vingers op de rand van de djembé: de slap en met de vlakke hand in het midden van het vel: de bas.
Tijdens het spelen, sla je voortdurend afwisselend met je linker- en rechterhand. Voordat je met verschillende ritmes begint, kun je het beste het slaan van ‘tonen’ oefenen. Hierbij sla je dus om beurten met de linker- en rechterhand op de trommel. Dit moet er goed inzitten. Hierna kun je gaan variëren. Het is leuk, als je met meerdere spelers bent, om iedereen verschillende ritmes te laten spelen. In Afrika tel je eigenlijk niet tijdens het bespelen van de djembé. Afrikanen zeggen vaak: je moet niet tellen, je moet voelen. Bij het bespelen van de djembé maken de Afrikanen vooral gebruik van het gehoor en maken ze variaties op bestaande thema’s. Om het voor ons, Europeanen, wat gemakkelijker te maken is het wel mogelijk om via een speciaal muziekschrift aan te geven hoe een bepaald ritme bespeeld moet worden.
Hieronder vind je een paar voorbeelden. In het onderstaan de schema gaan we uit van een vierkwartsmaat. Je begint met je sterkste hand. Ben je rechtshandig, dan begin je dus met rechts. Je blijft doortellen en je geeft de ‘slag’, die bij het kruisje aangegeven staat. Staat er geen kruisje, dan geef je een denkbeeldige slag, je slaat dus niet! In het voorbeeld hiernaast dus: rechts bas, links toon, rechts toon, links toon, rechts bas, links niets, rechts slap, links niets enz
Berichten doorsturen
In Afrika werd de tamtam ook gebruikt om berichten over te sturen.
Je hebt een aantal oude oliedrums nodig, die als trommels kunnen dienen. Maar je kunt natuurlijk ook de net gemaakte Djembé gebruiken Gebruik stokken om op de trommels te kunnen slaan. De groep deel je in tweeën. Eén groep slaat op de trommels. De andere groep wordt weer in twee groepjes verdeeld, ieder aan één kant van de trommels. De ene helft krijgt de titel van een lied en moet dit zingen. De andere helft, die aan de andere kant staat van de trommelende Scouts staat, moet het lied raden.
Benodigd materiaal
- Een groot blik,
- de binnenband van een vrachtwagen of tractor, een groot stuk leer kan ook
- een nylon koord.
Het gebruik van de Djembe
Berichten doorsturen
- Meerdere Jambé of oliedrums
- Berichten om door te sturen
Veiligheid
Zorg ervoor dat je veilig met het blik omgaat. Zet voor de zekerheid een EHBO-trommel in de buurt.
Tips
- Informeer eens bij de plaatselijke muziekschool, een buurt- of cultureel centrum of daar percussielessen gegeven worden. Misschien wil een docent wel een keer tijdens de opkomst langskomen op jouw groep de basisprincipes bij te brengen. Je kunt ook op het internet veel over percussie vinden.
- Bedenk hoe je met een jambe berichten door kunt sturen en test hem uit
- Voor extra uitdaging bij oudere speltaken kun je er voor kiezen om hem origineel te maken door een boom uit te hollen
