Waarom / doel van de activiteit

Maak een wandeling om het donker en de nachtdieren te ervaren.

Beschrijving van de activiteit

Kies een dag in de winter, bijvoorbeeld rond 21 december wanneer het extra lang donker is, en plan een wandeling met de jeugdleden. Begin in de vroege ochtend net voor zonsopkomst of in de avond net voor zonsondergang, zodat jullie samen de overgang van licht naar donker (of andersom) kunnen beleven.

Start op een plek waar het nog licht is, zodat het langzaam donker wordt tijdens de tocht. Loop bij voorkeur een veilige, autoluwe route door een natuurgebied of park. Laat de groep onderweg af en toe stilstaan om goed om zich heen te kijken. Hoe donker is het echt? Zijn er sterren te zien, en hoeveel licht geeft de maan? Vraag wie een paar sterrenbeelden kan herkennen. Kijk of er kunstlicht zichtbaar is en bespreek kort wat ‘lichtvervuiling’ is en hoe dit dieren kan beïnvloeden.

Moedig iedereen aan om goed te kijken, te luisteren en te ruiken: hoor je uilen, zie je vleermuizen schaduwen werpen, of ruik je nat gras en aarde? Vertel tijdens de wandeling iets over nachtdieren, zoals vleermuizen die met hun gehoor jagen of uilen met grote pupillen om meer licht op te vangen. Houd de groep compact, praat zachtjes om dieren niet te verstoren, en gebruik zaklampen alleen als het echt nodig is, zodat de ogen kunnen wennen aan het donker.

Achtergrond informatie

Op 21 december, bij de start van de winter, hebben we in Nederland de kortste dag van het jaar. Het is dan slechts 7 uur en 40 minuten licht. De zon komt op om circa 8:50u en gaat onder om 16:30u. Daarna worden de dagen weer langer tot de langste dag van het jaar op 21 juni wanneer de zomer weer begint. Het is die dag maar liefst 16 uur en 45 minuten licht.

Als het donker wordt zoeken de dieren die overdag actief zijn een schuil-/ slaapplaats op en komen de nachtdieren tevoorschijn zoals konijnen, egels, uilen, vleermuizen, marters, nachtvlinders, padden, salamanders, muizen, ratten, muggen en spinnen. De meeste van deze dieren zijn actief in de ochtend- en avondschemering en niet bij totale duisternis.

Nachtdieren kunnen vaak minder goed zien maar wel heel goed horen (vleermuis) of ruiken (egel). Sommige dieren, zoals uilen, hebben grote pupillen om in de schemering zoveel mogelijk licht op te kunnen vangen, overdag is het licht daardoor te fel voor hun ogen. Nachtdieren kunnen last hebben van kunstlicht zoals straatlantaarns, we noemen dit ‘lichtvervuiling’. Het kan bijvoorbeeld hun biologische klok verstoren en hun oriëntatie beïnvloeden.

Benodigd materiaal

• Reflecterende hesjes (voor veiligheid langs wegen)
• Eventueel een zaklamp (liefst met rood licht om dieren niet te verstoren)

Veiligheid

• Loop waar mogelijk op autoluwe paden.
• Draag reflecterende kleding of hesjes.

Tips

• Wil je nog beter de sterren aan de hemel kunnen zien met zo min mogelijk lichtvervuiling? Maak dan een Dark Sky wandeling.